اخبار و یادداشتهای مربوط به عکاسی در
روزنامهها و نشریات دوران قاجار، بهویژه دوران ناصری، از جمله مواردی
است که میتوان در آنها اخبار، گزارشها و شرح نخستین فرآیندها و
رویدادهای مربوط به عکاسی در ایران و جهان را دنبال کرد و نکاتی بسیار
تازه، جالب توجه و روشنگر از میان آنها بیرون کشید.
پژوهش حاضر، با درک
لزوم انجام چنین کار بنیادینی در عرصهی پژوهشهای تاریخی مربوط به عکاسی
ایران، با عنوان «اخبارعکاسی در عهد ناصری» است.
همانطور که از مقدمه کتاب بر میآید نازنین زنگیآبادی نویسندهی این
کتاب تلاش کرده با گردآوری و مطالعه اخبار مربوط به عکاسی از بطن روزنامه
های دوره ی ناصری سیر تحولات عکاسی ایران را رصد کند.
کتاب پیش رو
حاصل تورق بیش از هشت هزار صفحه از این روزنامهها، در قطعهای مختلف است
که با خطوط متفاوتی از جمله نستعلیق، نسخ و ثلث کتابت شدهاند. از آن جا که
در برخی از این روزنامهها مانند روزنامهی ورقهی ماه [...] مدرسهی
مبارکهی دارالفنون دارالسلطنهی تبریز، کوچکترین خبری در مورد عکاسی یافت
نمیشود، این جستوجو در نهایت بر بررسی چهارده عنوان از روزنامههای مطرح
و مهم آن دوره طی سالهای 1267 تا 1313 هجری قمری متمرکز شده، که اسامی
آنها به شرح زیر است:
_ روزنامهی وقایع اتفاقیه
_ روزنامهی علمی
_ روزنامهی دولت علّیهی ایران
_ روزنامهی مریخ
_ روزنامهی دولتی
_ روزنامهی اطّلاع
_ روزنامهی ملّتی (ملّت سنیهی ایران)
_ روزنامهی دانش
_ روزنامهی اردوی همایون
_ روزنامهی شرف
_ روزنامهی ایران
_ اردوی همایون
_ روزنامهی مرآت السفر و مشکوة الحضر
_ روزنامهی ناصری
خبرهای گردآوری شده از این چهارده عنوان روزنامه، به ترتیب تاریخ
انتشار هر یک از آنها درج شده و مواردی که در این روزنامهها مورد بررسی
قرار گرفته، در شاخههای زیر دستهبندی شده است:
_ آموزش عکاسی و تربیت عکاسان در دارالفنون و عکاسخانهی مبارکه
_ شرح فعالیتها و مأموریتهای عکاسان خارجی مقیم ایران
_ ابداع القاب گوناگون مثل لقب عکاسباشی
_ حمایت از چاپ و نشر کتب گوناگون در مورد عکاسی توسط ناصرالدینشاه
_ ترجمهی اخبار عکاسی (ابداع روشها و فنون گوناگون عکاسی) در روزنامههای خارج از کشور
_ تأسیس عکاسخانهها و راه یافتن عکاسی به اجتماع
_ ساخت مواد شیمایی عکاسی در ایران
_ عکاسی در سفرها و اردوکشیها و اهداء آلبوم عکس به ناصرالدینشاه، عکاسی مستند و تهیهی گزارش تصویری
این کتاب به قلم نازنین زنگیآبادی و مقدمهی محمدرضا طهماسبپور و
دکتر محمد ستاری است. ۱۶۸ صفحه و ۷۱ تصویر دارد و در شمارگان ۷۰۰ نسخه و در
قطع وزیری و جلد شومیز به قیمت ۱۲۵۰۰ تومان به اهتمام انتشارات پیکره در
بازار توزیع شده است.