موزه‌ی «ویکتوریا و آلبرت»
لندن تازه‌ترین نمایشگاه خود به نام «نوری از خاورمیانه» را به نمایش عکس‌هایی از هنرمندان اهل
خاورمیانه و شمال آفریقا، از جمله ۱۰
عکاس ایرانی، اختصاص داده است.
آثار نمایشگاه «نوری از خاورمیانه» مجموعه‌ی
متنوعی از تکنیک‌های عکاسی از فتوژورنالیسم تا عکاسی صحنه‌آرایی شده و تصویرسازی
دیجیتالی را دربرمی‌گیرند. عباس عطار، نیوشا توکلیان، بهمن جلالی، امیرعلی قاسمی،
صادق تیرافکن، مهرانه آتشی، ترانه همامی، میترا تبریزیان، عباس کوثری و شادی
قدیریان عکاسان ایرانی حاضر در این نمایشگاه هستند.
دست‌اندرکاران نمایشگاه
معتقدند آثار به نمایش گذاشته شده پاسخی خلاقانه به دگرگونی‌های سیاسی و چالش‌های
اجتماعی دهه‌های اخیر در منطقه هستند و می‌توانند برای مخاطبان بریتانیایی در
رسیدن به شناخت بهتری از عکاسان خاورمیانه و جریان عکاسی آن موثر باشند.
برگزارکنندگان این نمایشگاه بر این باورند که عکس‌ها نظرات متفاوتی را درباره‌ی
منطقه‌ای ارائه می‌کنند که در آن تقابل بین امور و جنبه‌های مختلف زندگی شخصی،
اجتماعی، سیاسی و مذهبی می‌تواند پیچیده و احساسی باشد.
مارتا ویز، کیوریتور
نمایشگاه، در شرحی برای آن می‌نویسد: «در سال‌های اخیر آثار هنرمندان اهل
خاورمیانه یا آنها که به نوعی از نظر مضمون با این منطقه مرتبط بوده‌اند، همواره
بخشی از هیجان‌انگیزترین، نوآورانه‌ترین و متنوع‌ترین کارهای هنری در سراسر جهان
را تشکیل داده‌اند. این نمایشگاه تجلیلی است از روش‌های خلاقانه و ماهرانه‌ای که
هنرمندان معاصر این منطقه از آنها به عنوان پاسخ و واکنشی به پیچیدگی‌های زندگی در
خاورمیانه استفاده می‌کنند.»
آثار نمایشگاه «نوری از
خاورمیانه» در سه بخش جداگانه دسته‌بندی شده‌اند. در بخش نخست که به عکس‌هایی با
اولویت ثبت و مستندسازی تاریخی و اجتماعی می‌پردازند آثار ۶ عکاس ایرانی هم حضور دارد. عباس عطار (خاش، ۱۳۲۳) فتوژورنالیست
نامدار ایرانی تعداد ۸
فریم از عکس‌هایش مربوط به وقایع انقلاب ایران در سال‌های ۱۹۷۸ و ۱۹۷۹ را به نمایش گذاشته که به
گفته‌ی کیوریتور نمایشگاه نمونه‌هایی از عکس‌های بسیار موفق در کل تاریخ سبک
فتوژورنالیسم هستند.
در همین بخش مهرانه آتشی (تهران، ۱۳۵۹) با اثری از مجموعه‌ی زورخانه
مربوط به سال ۲۰۰۴
حضور دارد. این عکاس زن در این مجموعه از عکس‌هایش با حضور در محیط کاملا مردانه‌ی
زورخانه و کاربرد تعمدی آیینه در کادر برای ثبت سلف‌پرتره‌ی خود هنگام عکاسی در
محیط به جستجوی رابطه‌ی قدرت و عکاسی برآمده است.
نیوشا توکلیان (تهران،
۱۳۶۱) هم دیگر عکاس ایرانی حاضر در
این بخش است که چند پرتره از مجموعه‌ی «مادران شهدا» مربوط به سال ۲۰۰۶ از کارهایش انتخاب شده است.
این عکاس ایرانی از ۱۶
سالگی کار عکاسی خبری را آغاز کرده و در بیشتر عکس‌هایش به موضوعات مربوط به زنان
و دختران ایرانی می‌پردازد.
عباس
کوثری (تهران، ۱۳۴۸) در
عکسی به نام حلبچه سال ۲۰۰۳
تصویر یکی از مبارزان کرد را به تصویر کشیده که ترکیب متناقضی از لباس محلی و سلاح‌های
مرگبار همراه خود را در کنار تی‌شرتی با پرتره‌ی سیاه و سفیدی از برایان آدامز،
خواننده راک آمریکایی، به نمایش گذاشته است.
نمایشگاه در بخش دوم به عکس‌هایی
می‌پردازد که از تکنیک بازآفرینی و ترکیب مواردی مربوط به امروز و گذشته استفاده
می‌کنند. شادی قدیریان(تهران، ۱۳۵۳) در این بخش با ۶ فریم از مجموعه‌ی زنان
قاجاری (۱۹۹۸) یکی
از عکاسان منتخب کیوریتور است. به گفته‌ی برگزارکنندگان، این عکاس ایرانی در آثارش
نمودی از دغدغه‌های زن معاصر ایرانی درباره‌ی محدودیت، ایدئولوژی و مدرنیته را
نشان می‌دهد. عکس‌های او اغلب بازتاب تجربه‌های زندگی خود عکاس به عنوان یک زن
جوان، همسر و مادر شاغل است.
عکسی از مجموعه‌ی تصویر خیال
(۲۰۰۳) کاری
از زنده‌یاد بهمن جلالی (تهران، ۱۳۸۸-۱۳۲۳) دیگر اثر ایرانی به نمایش درآمده در این
بخش است. این عکاس فقید ایرانی در این اثر با تکنیک فتومونتاژ دو عکس قدیمی از
پهلوانان زورخانه و زنی ناشناس را با نشانه‌هایی مربوط به عکاسخانه‌ی تاریخی «چهره‌گشا»
ترکیب کرده است.
سومین عکاس ایرانی حاضر در
این بخش هم میترا تبریزیان
(تهران، ۱۳۳۸) است
که تعدادی از فریم‌های مجموعه‌ی «تصویر تهران ۲۰۰۶» از این عکاس ایرانی مقیم
بریتانیا به نمایش گذاشته شده است. میترا تبریزیان در بیشتر آثارش به جنبه‌های
گوناگونی از تفاوت بحران فرهنگ و زندگی معاصر در کشورهای شرقی و غربی می‌پردازد.
بخش سوم و پایانی نمایشگاه
نیز دربرگیرنده‌ی آثار عکاسانی است که با استفاده از تکنیک‌های خلاق و دیجیتالی در
برابر برداشت سنتی از رسانه‌ی عکاسی مقاوت می‌کنند و خواستار دستکاری هر چه بیشتر
در آثار چه با نرم‌افزارهای رایانه‌ای و چه با تکنیک‌های چاپ و پس از چاپ هستند. امیرعلی قاسمی (تهران، ۱۳۵۹) با ۳ فریم از مجموعه‌ی «پارتی
شبانه در تهران» مربوط به سال ۲۰۰۵
که افراد شرکت‌کننده در مهمانی‌هایی خصوصی در تهران را با حذف چهره و بدون هویت به
نمایش می‌گذارد در این بخش حضور پیدا کرده است.
در همین بخش اثری از ترانه همامی (تهران، ۱۹۶۰ میلادی) هنرمند ایرانی مقیم
سانفرانسیسکو به نمایش درآمده که با کاربرد خلاقانه‌ی عکس به عنوان مبنای خلق اثر،
در کار خود اشاراتی کنایه‌آمیز به واکنش‌های بدبینانه‌ی بخشی از جامعه‌ی آمریکا
نسبت به مسلمانان و تحت تعقیب قرار دادن آنها پس از واقعه‌ی ۱۱ سپتامبر دارد.
صادق تیرافکن (کربلا، ۱۳۴۴) که معمولا در کارهایش به
مضامینی چون هویت، جنسیت و فرهنگ در تقابل با تاریخ و معاصریت می‌پردازد با تعدادی
عکس از مجموعه‌ی «Human Tapestry»
مربوط به سال ۲۰۰۹
که در آنها با استفاده از مونتاژ عکس‌هایی با سوژه‌ی انسانی در شمارگان زیاد،
تصاویری شبیه به پارچه‌های نقش‌دار و فرش‌های ایرانی خلق کرده، آخرین عکاس ایرانی
حاضر در این نمایشگاه است.
گفتنی‌ست این رویداد هنری
نخستین نمایشگاه عمده پیرامون عکاسی معاصر در منطقه‌ی خاورمیانه به میزبانی این
موزه‌ی بریتانیایی است و با بودجه‌ی «صندوق هنر بریتانیا» و با همکاری مشترک موزه‌ی
بریتانیا و موزه‌ی ویکتوریا و آلبرت لندن برپا شده است. این موزه‌ها با پشتیبانی
صندوق هنر بریتانیا در حال گردآوری مجموعه‌ای
از آثار عکاسی خاورمیانه هستند که تاکنون ۹۵ اثر را دربرگرفته و ۸۷ اثر به نمایش درآمده در این
نمایشگاه بخشی از این ۹۵
اثر هستند.
ترجمه و تنظیم: کاوه بغدادچی
برگرفته:«تارنمای
عکاسی - akkasee.com»